Phẩm về Hoàn Cảnh

AN 4.31 Hoàn Cảnh Cakkasutta

"Này các Tỳ kheo, có bốn hoàn cảnh này. Khi những hoàn cảnh này xảy ra, bất kỳ chư thiên hay loài người nào tận dụng chúng sẽ sớm đạt được tài sản lớn lao và dồi dào. Bốn hoàn cảnh đó là gì? Sống ở xứ sở thích hợp, nương tựa bậc chân nhân, tự mình có chí hướng chân chánh, và có phước đức quá khứ (past merit / phước báu đã tạo trong đời trước).

Đây là bốn hoàn cảnh. Khi những hoàn cảnh này xảy ra, bất kỳ chư thiên hay loài người nào tận dụng chúng sẽ sớm đạt được tài sản lớn lao và dồi dào.

Khi người sống ở xứ sở thích hợp,
Kết giao với bậc thiện trí,
Có chí hướng chân chánh,
Và có phước đức quá khứ,
Ngũ cốc, tài sản, danh vọng, tiếng tăm,
Và hạnh phúc sẽ đến với họ."

AN 4.32 Nhiếp Phục Saṅgahasutta

"Này các Tỳ kheo, có bốn tứ nhiếp pháp (four ways of being inclusive / bốn pháp thu phục lòng người) này. Bốn pháp đó là gì? Bố thí (Giving / cho đi), ái ngữ (kindly words / lời nói dễ thương), lợi hành (taking care / hành động vì lợi ích người khác), và đồng sự (equality / cùng làm việc và chia sẻ).

Đây là bốn pháp nhiếp phục.

Bố thí và lời nói ái ngữ,
Hành động lợi ích ở đời,
Và đồng sự trong mọi hoàn cảnh,
Tùy theo từng trường hợp xứng đáng.
Những pháp nhiếp phục này trong thế gian
Giống như cái chốt của cỗ xe đang chạy.

Nếu không có những pháp nhiếp phục này,
Cả mẹ lẫn cha
Sẽ không được kính trọng và tôn vinh
Vì những gì họ đã làm cho con cái.

Nhưng vì những pháp nhiếp phục này tồn tại,
Nên người trí xem trọng chúng,
Nhờ vậy họ đạt được sự vĩ đại
Và được tán dương."

AN 4.33 Sư Tử Sīhasutta

"Này các Tỳ kheo, vào buổi chiều, sư tử, vua loài thú, ra khỏi hang, ngáp, nhìn khắp bốn phương, và rống lên tiếng rống sư tử ba lần. Sau đó, nó lên đường săn mồi. Và những con thú nghe tiếng rống của sư tử, vua loài thú, thường tràn đầy sợ hãi, kinh hoàng và khiếp đảm. Chúng trở về hang ổ của mình, dù ở trong hang, dưới nước, hay trong rừng; và các loài chim bay lên không trung. Ngay cả những con voi của hoàng gia, bị trói bằng dây cương chắc chắn trong các làng, thị trấn và kinh thành, cũng bứt đứt dây trói, và kinh hoàng đến mức tiểu tiện, đại tiện rồi chạy trốn tán loạn. Oai lực của sư tử, vua loài thú, đối với các loài vật là như vậy đó, thật lừng lẫy và hùng mạnh.

Tương tự như vậy, khi một Như Lai (Realized One / bậc đã đến và đi như vậy, danh hiệu của Phật) xuất hiện trên thế gian—là bậc A-la-hán (perfected / bậc đã hoàn thiện), Chánh Đẳng Giác (fully awakened Buddha / bậc giác ngộ hoàn toàn), Minh Hạnh Túc (accomplished in knowledge and conduct / người đầy đủ trí tuệ và đức hạnh), Thiện Thệ (holy / bậc khéo đi), Thế Gian Giải (knower of the world / người hiểu biết thế gian), Vô Thượng Sĩ Điều Ngự Trượng Phu (supreme guide for those who wish to train / bậc tối cao hướng dẫn người cần điều phục), Thiên Nhân Sư (teacher of gods and humans / thầy của trời và người), Phật (awakened / bậc tỉnh thức), Thế Tôn (blessed / bậc được tôn kính)—Ngài thuyết giảng Pháp (Dhamma / giáo lý): 'Đây là thân kiến (substantial reality / quan niệm về một cái tôi thực thể), đây là thân kiến tập khởi (origin of substantial reality / nguồn gốc của thân kiến), đây là thân kiến đoạn diệt (cessation of substantial reality / sự chấm dứt thân kiến), đây là con đường đưa đến thân kiến đoạn diệt (practice that leads to the cessation of substantial reality / pháp hành dẫn đến sự chấm dứt thân kiến).'

Bấy giờ, có những vị trời sống lâu, xinh đẹp, và rất hạnh phúc, tồn tại lâu dài trong các cung điện trên trời của họ. Khi nghe giáo pháp này do Như Lai thuyết giảng, họ thường tràn đầy sợ hãi, kinh hoàng và khiếp đảm. 'Ôi không! Hóa ra chúng ta là vô thường (impermanent / không tồn tại mãi mãi), dù chúng ta nghĩ mình là thường còn! Hóa ra chúng ta không trường tồn, dù chúng ta nghĩ mình là vĩnh cửu! Hóa ra chúng ta chỉ là nhất thời (transient / tạm bợ), dù chúng ta nghĩ mình là vĩnh hằng! Hóa ra chúng ta là vô thường, không trường tồn, nhất thời, và nằm trong phạm vi của thân kiến.'

Oai lực của Như Lai trong thế giới cùng với chư thiên là như vậy đó, thật lừng lẫy và hùng mạnh.

Đức Phật, bậc Đạo Sư vô song
Trong khắp thế giới cùng chư thiên,
Chuyển Vận Bánh Xe Pháp
Từ tuệ giác của chính Ngài:

Thân kiến, sự đoạn diệt của nó,
Nguồn gốc của thân kiến,
Và Bát Chánh Đạo (noble eightfold path / con đường tám nhánh cao thượng)
Dẫn đến sự tịch lặng khổ đau.

Và rồi các vị trời sống lâu,
Xinh đẹp và danh tiếng,
Cũng sợ hãi và kinh hoàng,
Như các loài thú khác khi nghe tiếng sư tử.

'Chúng ta chưa vượt qua thân kiến!
Hóa ra chúng ta là vô thường!'
Họ nói vậy khi nghe lời dạy
Của bậc A-la-hán, tự tại và vô nhiễm."

AN 4.34 Niềm Tin Tối Thượng Aggappasādasutta

"Này các Tỳ kheo, bốn loại tín (confidence / niềm tin) này là tối thượng. Bốn loại đó là gì?

Như Lai, bậc A-la-hán, Chánh Đẳng Giác, được xem là tối thượng trong tất cả chúng sanh (sentient beings / các loài hữu tình)—dù không chân, hai chân, bốn chân, hay nhiều chân; dù có sắc hay không sắc; dù có tưởng, không tưởng, hay phi tưởng phi phi tưởng. Những ai có niềm tin vào Đức Phật là có niềm tin vào bậc tối thượng. Có niềm tin vào bậc tối thượng, kết quả là tối thượng.

Bát Chánh Đạo được xem là tối thượng trong tất cả pháp hữu vi (conditioned things / các pháp do duyên tạo). Những ai có niềm tin vào Bát Chánh Đạo là có niềm tin vào pháp tối thượng. Có niềm tin vào pháp tối thượng, kết quả là tối thượng.

Sự ly tham (fading away / sự phai nhạt tham ái) được xem là tối thượng trong tất cả các pháp, dù là hữu vi hay pháp vô vi (unconditioned / pháp không do duyên tạo). Đó là, sự nhiếp phục kiêu mạn, sự đoạn trừ khát ái, sự hủy bỏ chấp thủ, sự chấm dứt luân hồi, sự diệt tận tham ái, sự ly tham, sự đoạn diệt (cessation / sự chấm dứt hoàn toàn), Niết-bàn (extinguishment / sự tịch diệt). Những ai có niềm tin vào giáo pháp về sự ly tham là có niềm tin vào pháp tối thượng. Có niềm tin vào pháp tối thượng, kết quả là tối thượng.

Tăng đoàn (Saṅgha / cộng đồng các đệ tử) của Như Lai được xem là tối thượng trong tất cả các cộng đồng và đoàn thể. Tăng đoàn bao gồm bốn đôi tám chúng (four pairs, the eight individuals / bốn cặp bậc thánh và tám hạng cá nhân thánh). Đây là Tăng đoàn đệ tử của Đức Phật, đáng được cúng dường (worthy of offerings dedicated to the gods / xứng đáng nhận vật phẩm dâng cúng), đáng được nghênh đón (worthy of hospitality / xứng đáng được tiếp đón), đáng được bố thí (worthy of a religious donation / xứng đáng nhận vật phẩm bố thí), đáng được chắp tay kính lễ (worthy of greeting with joined palms / xứng đáng được kính lễ), và là ruộng phước vô thượng (supreme field of merit / nơi gieo trồng phước đức tốt nhất) cho thế gian. Những ai có niềm tin vào Tăng đoàn là có niềm tin vào đoàn thể tối thượng. Có niềm tin vào đoàn thể tối thượng, kết quả là tối thượng.

Đây là bốn loại niềm tin tối thượng.

Với những ai, biết giáo pháp tối thượng,
Đặt niềm tin vào điều tối thượng---
Tin vào Đức Phật tối thượng,
Vô cùng xứng đáng nhận cúng dường;

Tin vào giáo pháp tối thượng,
Hạnh phúc của ly tham và tịch lặng;
Tin vào Tăng đoàn tối thượng,
Ruộng phước vô thượng---

Dâng tặng đến bậc tối thượng,
Phước đức tối thượng tăng trưởng:
Tuổi thọ, sắc đẹp tối thượng,
Danh vọng, tiếng tăm, hạnh phúc, và sức mạnh.

Người trí dâng tặng đến bậc tối thượng,
An trú trong giáo pháp tối thượng.
Khi trở thành trời hay người,
Họ hoan hỷ đạt đến điều tối thượng."

AN 4.35 Với Vassakāra Vassakārasutta

Một thời Thế Tôn trú gần thành Rājagaha (Vương Xá), trong Trúc Lâm, nơi nuôi dưỡng các con sóc. Bấy giờ, Bà-la-môn Vassakāra, một đại thần của xứ Magadha (Ma-kiệt-đà), đến gặp Thế Tôn và chào hỏi Ngài. Sau khi chào hỏi và nói chuyện thân mật, ông ngồi xuống một bên và thưa với Thế Tôn:

"Thưa Tôn giả Gotama, khi một người có bốn phẩm chất, chúng tôi gọi người đó là bậc đại nhân (great man / người vĩ đại) có đại trí tuệ (great wisdom / trí tuệ lớn). Bốn phẩm chất đó là gì?

Họ là người đa văn (learned / học rộng) trong nhiều lĩnh vực kiến thức khác nhau.

Họ hiểu ý nghĩa của các phát biểu khác nhau, nói rằng: 'Đây là ý nghĩa của phát biểu đó; kia là ý nghĩa của phát biểu này.'

Họ có chánh niệm (mindful / sự chú tâm đúng đắn), có khả năng ghi nhớ và nhớ lại những gì đã nói và làm từ lâu.

Họ khéo léo và không mệt mỏi (deft and tireless / nhanh nhẹn và không biết mệt) trong việc gia đình (household duties / công việc nhà), hiểu biết cách tiến hành công việc để hoàn thành và sắp xếp mọi thứ.

Khi một người có bốn phẩm chất này, chúng tôi gọi người đó là bậc đại nhân có đại trí tuệ. Nếu Tôn giả Gotama đồng ý với tôi, xin hãy nói vậy. Nếu Ngài không đồng ý, xin hãy nói vậy."

"Này Bà-la-môn, Ta không đồng ý cũng không phản đối ông, nhưng khi một người có bốn phẩm chất, Ta gọi người đó là bậc đại nhân có đại trí tuệ. Bốn phẩm chất đó là gì?

Đó là khi người đó thực hành vì lợi ích và hạnh phúc của nhiều người. Họ đã giúp nhiều người an trú trong pháp cao thượng (noble system / hệ thống giáo lý cao thượng), tức là nền tảng thiện lành (principles of goodness and skillfulness / các nguyên tắc tốt đẹp và thiện xảo).

Họ nghĩ những gì họ muốn nghĩ, và không nghĩ những gì họ không muốn nghĩ. Họ xem xét những gì họ muốn xem xét, và không xem xét những gì họ không muốn xem xét. Như vậy, họ đã đạt được sự làm chủ tâm ý trong các lối tư duy (mental mastery of the paths of thought / kiểm soát tâm trí trong dòng suy nghĩ).

Họ chứng đắc tứ thiền (four absorptions / bốn tầng thiền định)—những trạng thái thiền định an lạc trong đời này thuộc về tăng thượng tâm (higher mind / tâm cao thượng, tâm thiền định)—bất cứ khi nào họ muốn, không khó khăn, không trở ngại.

Họ chứng ngộ vô lậu tâm giải thoát (undefiled freedom of heart / sự giải thoát của tâm khỏi các lậu hoặc) và tuệ giải thoát (freedom by wisdom / sự giải thoát bằng trí tuệ) ngay trong đời này. Và họ an trú, tự mình chứng ngộ bằng tuệ giác do sự đoạn tận các lậu hoặc (defilements / những ô nhiễm làm tâm rỉ chảy).

Này Bà-la-môn, Ta không đồng ý cũng không phản đối ông, nhưng khi một người có bốn phẩm chất này, Ta gọi người đó là bậc đại nhân có đại trí tuệ."

"Thật không thể tin được, thưa Tôn giả Gotama, thật tuyệt vời! Tôn giả Gotama đã nói điều này thật hay! Và chúng tôi sẽ ghi nhớ Tôn giả Gotama là người có bốn phẩm chất này. Vì Tôn giả Gotama thực hành vì lợi ích và hạnh phúc của nhiều người... Tôn giả Gotama đã đạt được sự làm chủ tâm ý trong các lối tư duy. Tôn giả Gotama chứng đắc tứ thiền... bất cứ khi nào Ngài muốn, không khó khăn, không trở ngại. Tôn giả Gotama đã chứng ngộ vô lậu tâm giải thoát và tuệ giải thoát ngay trong đời này. Ngài an trú, tự mình chứng ngộ bằng tuệ giác do sự đoạn tận các lậu hoặc."

"Lời nói của ông rõ ràng là có ý dò xét và tọc mạch, này Bà-la-môn. Tuy nhiên, Ta sẽ trả lời ông. Vì Ta thực hành vì lợi ích và hạnh phúc của nhiều người... Ta đã đạt được sự làm chủ tâm ý trong các lối tư duy. Ta chứng đắc tứ thiền... bất cứ khi nào Ta muốn, không khó khăn, không trở ngại. Ta đã chứng ngộ vô lậu tâm giải thoát và tuệ giải thoát ngay trong đời này. Ta an trú, tự mình chứng ngộ bằng tuệ giác do sự đoạn tận các lậu hoặc.

Ngài khám phá sự giải thoát khỏi lưới tử thần
Cho tất cả chúng sanh,
Và giải thích hệ thống giáo pháp
Vì lợi ích của trời và người.
Khi thấy Ngài hoặc nghe Ngài,
Nhiều người trở nên tin tưởng.

Ngài thiện xảo về con đường
>Và những gì không phải là con đường,
Ngài đã hoàn thành phận sự
>Và thoát khỏi các lậu hoặc.
Đức Phật, mang thân cuối cùng,
Được gọi là 'bậc đại nhân, đại trí tuệ'."

AN 4.36 Doṇa Doṇasutta

Một thời Thế Tôn đang đi trên con đường giữa Ukkaṭṭhā và Setavyā, Bà-la-môn Doṇa cũng vậy.

Doṇa nhìn thấy dấu chân của Thế Tôn có hình bánh xe ngàn căm (thousand-spoked wheels / bánh xe có ngàn nan hoa), với vành và trục, đầy đủ mọi chi tiết. Ông nghĩ: "Ồ, thật không thể tin được, thật tuyệt vời! Chắc chắn đây không thể là dấu chân của một con người?"

Thế Tôn đã rời khỏi con đường và ngồi dưới gốc cây trong tư thế kiết già, giữ thân thẳng, và an trú chánh niệm trước mặt (establishing mindfulness in his presence / thiết lập sự chú tâm ngay tại đó).

Bấy giờ Doṇa, đi theo dấu chân của Thế Tôn, nhìn thấy Ngài đang ngồi dưới gốc cây—oai nghi và đầy cảm hứng, với các căn tịch tịnh (peaceful faculties / các giác quan lắng dịu) và tâm an tịnh, đạt đến sự tự chủ và an tịnh tối thượng (highest self-control and serenity / sự kiểm soát và bình lặng cao nhất), giống như một con voi đã được thuần hóa, canh giữ và kiểm soát các căn. Ông đến gần Thế Tôn và hỏi:

"Thưa Ngài, có phải Ngài là một vị chư thiên (god / vị trời)?"

"Này Bà-la-môn, Ta sẽ không phải là một vị trời."

"Có phải Ngài là một vị càn-thát-bà (centaur / một loại hương thần, nhạc thần)?"

"Ta sẽ không phải là một vị càn-thát-bà."

"Có phải Ngài là một vị dạ-xoa (native spirit / một loại quỷ thần)?"

"Ta sẽ không phải là một vị dạ-xoa."

"Có phải Ngài là một con người (human / người)?"

"Ta sẽ không phải là một con người."

"Khi được hỏi liệu Ngài có thể là một vị trời, càn-thát-bà, dạ-xoa, hay con người, Ngài đều trả lời rằng Ngài sẽ không phải là bất kỳ ai trong số đó. Vậy thì Ngài có thể là gì?"

"Này Bà-la-môn, nếu Ta chưa từ bỏ các lậu hoặc, Ta có thể đã trở thành một vị trời... một vị càn-thát-bà... một vị dạ-xoa... hoặc một con người. Nhưng Ta đã từ bỏ những lậu hoặc đó, cắt đứt chúng tận gốc, làm cho chúng như một gốc cây cọ, xóa sạch chúng để chúng không thể phát sinh trong tương lai.

Giả sử có một bông sen xanh (blue water lily), hoặc sen hồng (pink lotus) hay sen trắng (white lotus). Mặc dù nó nảy mầm và lớn lên trong nước, nó sẽ vươn lên khỏi mặt nước và đứng đó mà không bị nước bám vào. Tương tự như vậy, mặc dù Ta được sinh ra và lớn lên trong thế gian, Ta sống làm chủ thế gian, không bị thế gian làm ô nhiễm.

Này Bà-la-môn, hãy ghi nhớ Ta là một vị Phật (Buddha / bậc giác ngộ).

Ta có thể đã tái sinh làm trời,
Hay làm càn-thát-bà bay giữa trời xanh.
Ta có thể đã thành dạ-xoa,
Hay trở lại làm người.
Nhưng Ta đã đoạn tận các lậu hoặc ấy,
Chúng bị thổi bay và cắt sạch.

Như hoa sen duyên dáng,
Không bị nước bám vào,
Thế gian không bám víu Ta,
Vì vậy, Bà-la-môn, Ta là Phật."

AN 4.37 Không Suy Thoái Aparihāniyasutta

"Này các Tỳ kheo, một Tỳ kheo có bốn pháp này thì không thể suy thoái, và đã đến gần Niết-bàn (extinguishment / sự tịch diệt). Bốn pháp đó là gì? Một Tỳ kheo thành tựu giới hạnh (accomplished in ethics / giữ gìn giới luật trọn vẹn), hộ trì các căn (guards the sense doors / bảo vệ các giác quan), tiết độ trong ăn uống (eats in moderation / ăn uống có chừng mực), và chú tâm tỉnh thức (dedicated to wakefulness / chuyên tâm vào sự tỉnh táo).

Và thế nào là một Tỳ kheo thành tựu giới hạnh? Đó là khi một Tỳ kheo có giới hạnh, sống chế ngự trong giới luật (monastic code / các quy tắc của tu sĩ), có hạnh kiểm tốt và khất thực ở những nơi thích hợp. Thấy nguy hiểm trong lỗi nhỏ nhặt nhất, họ giữ gìn các giới luật đã thọ nhận. Đó là cách một Tỳ kheo thành tựu giới hạnh.

Và thế nào là một Tỳ kheo hộ trì các căn? Khi một Tỳ kheo thấy một cảnh sắc bằng mắt, họ không bị cuốn hút vào các tướng chung và tướng riêng. Nếu nhãn căn không được thu thúc (restrained / kiểm soát), các pháp bất thiện xấu ác như tham ái (covetousness / lòng tham muốn) và sân hận (displeasure / sự bất mãn, tức giận) sẽ xâm chiếm. Vì lý do này, họ thực hành sự chế ngự, bảo vệ nhãn căn, và đạt được sự thu thúc nhãn căn. Nghe một âm thanh bằng tai... Ngửi một mùi hương bằng mũi... Nếm một vị bằng lưỡi... Cảm nhận một sự xúc chạm bằng thân... Biết một ý niệm bằng tâm, họ không bị cuốn hút vào các tướng chung và tướng riêng. Nếu ý căn không được thu thúc, các pháp bất thiện xấu ác như tham ái và sân hận sẽ xâm chiếm. Vì lý do này, họ thực hành sự chế ngự, bảo vệ ý căn, và đạt được sự thu thúc ý căn. Đó là cách một Tỳ kheo hộ trì các căn.

Và thế nào là một Tỳ kheo tiết độ trong ăn uống? Đó là khi một Tỳ kheo quán xét như lý (reflects rationally / suy xét đúng đắn) về thức ăn mà họ dùng: 'Không phải để vui đùa, đam mê, trang điểm, hay trang sức, mà chỉ để duy trì thân này, tránh tổn hại, và hỗ trợ phạm hạnh (spiritual practice / đời sống tu tập). Bằng cách này, ta sẽ chấm dứt cảm giác khó chịu cũ và không làm phát sinh cảm giác khó chịu mới, và ta sẽ có phương tiện để tiếp tục sống, không bị chê trách, và an trú thoải mái.' Đó là cách một Tỳ kheo tiết độ trong ăn uống.

Và thế nào là một Tỳ kheo chú tâm tỉnh thức? Đó là khi một Tỳ kheo thực hành thiền đi và thiền ngồi vào ban ngày, thanh lọc tâm khỏi các chướng ngại pháp (obstacles / những pháp cản trở sự tu tập). Trong canh đầu của đêm, họ tiếp tục thực hành thiền đi và thiền ngồi. Trong canh giữa, họ nằm xuống trong tư thế sư tử (lion's posture / dáng nằm nghiêng bên phải như sư tử)—nghiêng về bên phải, đặt một chân lên trên chân kia—chánh niệm tỉnh giác (mindful and aware / chú tâm và biết rõ), và tập trung vào thời điểm thức dậy. Trong canh cuối, họ thức dậy và tiếp tục thực hành thiền đi và thiền ngồi, thanh lọc tâm khỏi các chướng ngại pháp. Đây là cách một Tỳ kheo chú tâm tỉnh thức. Một Tỳ kheo có bốn pháp này thì không thể suy thoái, và đã đến gần Niết-bàn.

An trú trong giới hạnh,
Thu thúc các căn,
Tiết độ trong ăn uống,
Và chú tâm tỉnh thức;

Một Tỳ kheo sống như vậy, với tinh tấn (keen energy / sự siêng năng) sắc bén,
Không mệt mỏi suốt đêm ngày,
Phát triển các thiện pháp (skillful qualities / phẩm chất tốt lành),
Để thoát khỏi ách trói buộc (sanctuary from the yoke / đạt đến nơi an ổn, thoát khỏi gánh nặng).

Một Tỳ kheo yêu thích sự tinh cần (diligent / siêng năng),
Thấy sợ hãi trong sự phóng dật (negligence / lơ là, dễ duôi),
Không thể suy thoái,
Và đã đến gần Niết-bàn."

AN 4.38 Ẩn Dật Patilīnasutta

"Này các Tỳ kheo, một Tỳ kheo đã loại bỏ các tà kiến (idiosyncratic interpretations of the truth / các quan điểm sai lệch), đã hoàn toàn từ bỏ sự tìm cầu (searching / sự mong muốn, theo đuổi), đã an tịnh thân hành (stilled the physical process / làm lắng dịu các hoạt động của thân, đặc biệt là hơi thở), và được gọi là người 'ẩn dật' (withdrawn / sống xa lánh, không dính mắc).

Và thế nào là một Tỳ kheo đã loại bỏ các tà kiến? Các đạo sĩ và Bà-la-môn khác nhau có những tà kiến khác nhau. Ví dụ: vũ trụ là thường hằng, hay không thường hằng, hay hữu biên, hay vô biên; linh hồn và thân thể là một, hay là khác nhau; sau khi chết, một bậc giác ngộ vẫn tồn tại, hay không còn tồn tại, hay vừa tồn tại vừa không tồn tại, hay không tồn tại cũng không không tồn tại. Một Tỳ kheo đã xua tan, loại bỏ, vứt bỏ, từ khước, buông bỏ, từ bỏ, và xả ly tất cả những điều này. Đó là cách một Tỳ kheo đã loại bỏ các tà kiến.

Và thế nào là một Tỳ kheo đã hoàn toàn từ bỏ sự tìm cầu? Đó là khi họ đã từ bỏ sự tìm cầu dục lạc (sensual pleasures / thú vui giác quan), tìm cầu sự hữu (continued existence / sự tiếp tục tồn tại, tái sinh), và tìm cầu phạm hạnh (spiritual path / con đường tu tập). Đó là cách một Tỳ kheo đã hoàn toàn từ bỏ sự tìm cầu.

Và thế nào là một Tỳ kheo đã an tịnh thân hành? Đó là khi, từ bỏ lạc và khổ, chấm dứt hỷ và ưu trước đó, họ nhập và an trú vào tứ thiền (fourth absorption / tầng thiền thứ tư), không khổ không lạc, với xả (equanimity / trạng thái tâm quân bình, không dao động) và niệm thanh tịnh. Đó là cách một Tỳ kheo đã an tịnh thân hành.

Và thế nào là một Tỳ kheo ẩn dật? Đó là khi họ đã từ bỏ ngã mạn 'ta là' (conceit 'I am' / sự kiêu mạn vi tế về một cái 'ta'), cắt đứt nó tận gốc, làm cho nó như một gốc cây cọ, xóa sạch nó, để nó không thể phát sinh trong tương lai. Đó là cách một Tỳ kheo ẩn dật. Một Tỳ kheo đã loại bỏ các tà kiến, đã hoàn toàn từ bỏ sự tìm cầu, đã an tịnh thân hành, và được gọi là người 'ẩn dật'.

Sự tìm cầu dục lạc, tìm cầu tái sinh tốt đẹp,
Và sự tìm cầu phạm hạnh;
Sự nắm giữ chặt ý nghĩ, 'đây là sự thật',
Và khối lượng các nền tảng của tà kiến---

Đối với người đã tách rời khỏi mọi tham ái,
Giải thoát nhờ sự chấm dứt khát ái,
Sự tìm cầu đó đã được từ bỏ,
Và những quan điểm đó đã bị xóa bỏ.

Tỳ kheo đó an tịnh và chánh niệm,
Một bậc vô địch trầm lặng.
Và khi họ giác ngộ
>Bằng cách liễu tri ngã mạn,
Họ được gọi là 'ẩn dật'."

AN 4.39 Với Ujjaya Ujjayasutta

Bấy giờ Bà-la-môn Ujjaya đến gặp Thế Tôn và chào hỏi Ngài. Sau khi chào hỏi và nói chuyện thân mật, ông ngồi xuống một bên và thưa với Thế Tôn:

"Tôn giả Gotama có tán dương tế lễ (sacrifice / nghi thức cúng tế) không?"

"Này Bà-la-môn, Ta không tán dương mọi loại tế lễ. Ta cũng không chỉ trích mọi loại tế lễ. Hãy xem loại tế lễ mà trong đó bò (cattle), dê (goats) và cừu (sheep), gà (chickens) và heo (pigs), cùng nhiều loại sinh vật khác bị giết hại. Ta chỉ trích loại tế lễ bạo động (violent sacrifice / cúng tế có sát sinh) đó. Tại sao vậy? Bởi vì các bậc A-la-hán hay những người đang trên con đường đạt đến A-la-hán sẽ không tham dự một buổi tế lễ bạo động như vậy.

Nhưng hãy xem loại tế lễ mà trong đó bò, dê và cừu, gà và heo, cùng nhiều loại sinh vật khác không bị giết hại. Ta tán dương loại tế lễ không bạo động (non-violent sacrifice / cúng tế không sát sinh) đó; ví dụ, sự bố thí thường xuyên như một tế lễ gia đình truyền thống (regular gift as an ongoing family sacrifice / việc cúng dường đều đặn như một nghi lễ gia đình). Tại sao vậy? Bởi vì các bậc A-la-hán và những người đang trên con đường đạt đến A-la-hán sẽ tham dự một buổi tế lễ không bạo động như vậy.

Mã tế (Horse sacrifice / tế lễ ngựa), nhân tế (human sacrifice / tế lễ người),
Các tế lễ tỏa khược tế (sammāpāsa / một loại tế lễ cổ),
vājapeyya (royal soma drinking / một loại tế lễ uống rượu soma của vua), và vô ngại tế (niraggaḷa / một loại tế lễ không giới hạn)---
Những tế lễ bạo động lớn lao này không mang lại kết quả lớn.

Các đại ẩn sĩ (great sages / bậc hiền triết vĩ đại) có chánh hạnh (right comportment / cách hành xử đúng đắn)
Không tham dự các tế lễ
Nơi dê, cừu, và bò,
Cùng nhiều sinh vật khác bị giết.

Nhưng các đại ẩn sĩ có chánh hạnh
Tham dự các tế lễ không bạo động
Theo truyền thống gia đình thường xuyên,
Nơi dê, cừu, và bò,
Cùng nhiều sinh vật khác không bị giết.

Người trí nên tế lễ như thế này,
Vì tế lễ này rất có kết quả.
Đối với người chủ tế (sponsor of sacrifices / người tổ chức cúng tế) như vậy,
Mọi việc trở nên tốt đẹp hơn, không tệ đi.
Tế lễ như vậy thật sự dồi dào,
Và ngay cả chư thiên (deities / các vị trời) cũng hài lòng."

AN 4.40 Với Udāyī Udāyīsutta

Bấy giờ Bà-la-môn Udāyī đến gặp Thế Tôn, ... và hỏi Ngài, "Tôn giả Gotama có tán dương tế lễ không?"

"Này Bà-la-môn, Ta không tán dương mọi loại tế lễ. Ta cũng không chỉ trích mọi loại tế lễ. ... Hãy xem loại tế lễ mà trong đó bò, dê và cừu, gà và heo, cùng nhiều loại động vật khác bị giết hại. Ta không tán dương loại tế lễ bạo động đó.

Nhưng hãy xem loại tế lễ mà trong đó bò, dê và cừu, gà và heo, cùng nhiều loại động vật khác không bị giết hại. Ta tán dương loại tế lễ không bạo động đó; ví dụ, sự bố thí thường xuyên như một tế lễ gia đình truyền thống.

Loại tế lễ đúng thời, hợp pháp (allowable and timely / được phép và đúng lúc),
Được chuẩn bị tốt và không bạo động,
Được tham dự bởi
Những người tu phạm hạnh có kỷ luật (disciplined spiritual practitioners / người thực hành đời sống thanh tịnh và có giới luật).

Các Đức Phật---
>Những người đã vén màn che cho đời (drawn back the veil from the world / vén mở sự thật cho thế gian),
Vượt ngoài thời gian và tái sinh (transcending time and rebirth / siêu việt khỏi thời gian và vòng luân hồi)---
Tán dương tế lễ này,
Vì các Ngài là bậc thiện xảo về tế lễ (expert in sacrifice / bậc thông thạo về nghi thức cúng tế).

Khi bạn đã chuẩn bị vật cúng dường thích hợp (suitable offering / vật phẩm dâng cúng phù hợp),
Dù là tế lễ hay cho hương linh (for ancestors / cúng cho người đã khuất),
Hãy thực hiện tế lễ với tâm tín thành (confident heart / lòng tin vững chắc),
Trong ruộng phước nơi những người tu phạm hạnh (fertile field of spiritual practitioners / mảnh đất phước màu là những người tu hành).

Khi vật phẩm được kiếm được chân chánh (well-gotten / có được một cách đúng đắn), khéo dâng cúng (well-offered / dâng lên một cách tốt đẹp),
>Và khéo tế lễ (well-sacrificed / thực hiện nghi lễ một cách tốt đẹp),
Đến những người đáng được cúng dường (worthy of a religious donation / xứng đáng nhận vật phẩm bố thí),
Một tế lễ thật sự dồi dào,
Và ngay cả chư thiên cũng hài lòng.

Khi một người trí, có đức tin,
Tế lễ như vậy, với tâm xả ly (mind of letting go / tâm buông bỏ, không dính mắc),
Người trí (astute one / người sáng suốt) đó được tái sinh
Trong cảnh giới an lạc, hạnh phúc (happy, pleasing world / thế giới vui vẻ, tốt đẹp)."